Page 196 - Η ΓΛΩΣΣΑ ΜΑΣ_B' Λυκείου

196
του. Παίρνει και ταυτόχρονα δίνει, δέχεται και εκφράζει τα στοιχεία που ζουν γύρω του
αλλά και μέσα του, Γι’ αυτό μας δίνει πάντοτε την πορεία ενός πολιτισμού, όπως τον
τροποποιεί η δημιουργία του. Γιατί μ’ αυτήν λυτρώνεται αλλά και λυτρώνει. Γίνεται
όμως και καθρέφτης, που όσο κι αν τροποποιεί την εικόνα πού δέχεται, δεν μπορεί
να της αφαιρέσει το χαρακτήρα της. Γι’ αυτό, όσο κι αν βρίσκουμε σε κάθε μεγάλο
έργο ένα ατομικό στυλ, μια προσωπική παρουσία, άλλο τόσο γνωρίζουμε και την
ψυχή ενός ολόκληρου κόσμου, βλέπουμε το πρόσωπο ενός πολιτισμού. Γιατί το κάθε
έργο τέχνης, η κάθε μεγάλη δημιουργία, αποτελεί μια σύνθεση όλων των στοιχείων
ενός πολιτισμού. Γιατί το κάθε έργο τέχνης, η κάθε μεγάλη δημιουργία, αποτελεί
μια σύνθεση όλων των στοιχείων ενός πολιτισμού. Αυτό μπορεί να το καταλάβει
κανείς καλύτερα αν παραθέσει σ’ ένα Αιγυπτιακό γλυπτό έναν κινέζικο πίνακα, σε
ένα ελληνικό άγαλμα έναν πίνακα της σύγχρονης ζωγραφικής.
Ακόμη και ο περισσότερο ανύποπτος θα καταλάβει ότι βρίσκεται σε εντελώς
διαφορετικές γλώσσες και ότι είναι αδύνατο να γίνει μια συνομιλία ανάμεσα σ’ αυτά
τα έργα. Στην τέχνη διαφορετικών εποχών και πολιτισμών δεν μπορεί να ζητήσουμε
διαφορές ποιότητας, ούτε να κάνουμε απλουστευτικές συγκρίσεις. Δεν υπάρχει ένας
μόνο τρόπος που να εκφράζεται η ομορφιά, ούτε υπάρχει μια μόνο αλήθεια. Την
ομορφιά δεν την πλησιάζεις με καμιά συνταγή, ούτε την επιτυγχάνεις με εκ των
προτέρων καθορισμένους κανόνες. Πρέπει να τη βρεις μόνος σου και να μπορείς
μόνος σου να τη νιώσεις και όπου άλλου υπάρχει. Μπορεί ο Σπένγκλερ να ισχυρίζεται
ότι κάθε πολιτισμός έχει τα απολύτως δικά του προβλήματα, αλλά αυτό ισχύει για
όλες τις άλλες περιοχές του, δεν ισχύει, όμως, για την τέχνη. Και κάθε πολιτισμός,
με τους τεχνίτες του, εκφράζει με διαφορετικό τρόπο τα ίδια βασικά προβλήματα.
Η τέχνη σ’ όλους τους πολιτισμούς αποτελεί τη συνισταμένη των προσπαθειών του
ανθρώπου να φτιάσει ένα δικό του κόσμο. Να φτιάσει έναν κόσμο μορφών, που θα
του επιτρέπουν να ξεφύγει το χάος του κόσμου που δεν έφτιασε ο ίδιος και που γι’
αυτό δεν καταλαβαίνει. Έναν κόσμο βγαλμένο απ’ την ίδια την ψυχή του, γι’ αυτό
παραστάτη του, σύντροφό του σ’ ό,τι αποτελεί χαρά και πόνο. Από την άποψη αυτή
το έργο τέχνης δεν είναι μίμηση του έξω κόσμου, αλλά εικόνα του μέσα κόσμου.
Δεν είναι κάτι που έχει απλώς μορφή, αλλά μια μορφή που είναι αλήθεια. Όχι γιατί
επιδιώκει να μας πείσει για κάτι, αλλά γιατί μας δίνει την υλοποίηση μιας πίστεως.
Το έργο τέχνης εκφράζει έναν πολιτισμό, στο βαθμό που αποτελεί τη σύγκρουση του
ανθρώπου με τα πράγματα, τη μορφή αυτής της συγκρούσεως. Γιατί μ’ αυτό εκφράζει
τη μόνη πραγματική αλήθεια, την αλήθεια που δε χρειάζεται καμιά εξωτερική κύρωση.
Και κάθε έργο τέχνης γίνεται μια νέα καταξίωση του κόσμου, στο βαθμό που εκφράζει