Page 199 - Η ΓΛΩΣΣΑ ΜΑΣ_B' Λυκείου

199
έχει την ανάγκη να στηριχθεί και στην ιστορική γνώση.
Είναι, φυσικά, βέβαιο ότι σε έναν άνθρωπο που δεν υπάρχει καμία δυνατότητα
δόνησης η ιστορική γνώση δεν μπορεί να του προσφέρει σχεδόν τίποτε. Σε αυτόν,
όμως, που έχει και τα ελάχιστα ψήγματα ευαισθησίας και κάθε φυσιολογικό παιδί έχει,
η ιστορική γνώση βοηθάει στην καλλιέργειά του, καθώς του προσφέρει δυνατότητα
παρακολούθησης της παγκόσμιας πορείας, από την αρχέγονη εποχή ώς σήμερα, που
συχνά, σε ένα μέρος, είναι σε σμικρογραφία και η δική του πορεία.
Ο τρίτος παράγων είναι τα εκπαιδευτικά προγράμματα, τα οποία τα τελευταία δέκα
χρόνια έχουν ιδιαίτερα επιτυχή σταδιοδρομία στην Ελλάδα και η ιδιαίτερη σημασία
τους σήμερα γίνεται περισσότερο κατανοητή. Ο μεγάλος αριθμός των εκπαιδευτικών
προγραμμάτων, που ξεκινούν από την προϊστορία και φθάνουν στις μέρες μας,
συνιστούν μακροχρόνιες πολιτιστικές επενδύσεις, τόσο στην αισθητική καλλιέργεια
και στην οικείωση για το αγαθό της τέχνης όσο και στην ουσιαστικότερη προσπάθεια
προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς.
[Νίκος Ζίας, εφημερίδα Το Βήμα, 25/10/1998]
Η αναγκαιότητα της κριτικής
Μέσα στην πολύπλοκη κοινωνία, ανάμεσα στον δημιουργό και στο έργο του, στέκεται
ο κριτικός που ασκεί ένα λειτούργημα σημαντικό και υπεύθυνο. Και αποφασιστικό.
Τόσο πιο υπεύθυνο και αποφασιστικό όσο η απόσταση ανάμεσα στους ανθρώπους
και στο δημιουργό γίνεται μεγαλύτερη και όσο τα δημιουργήματα πληθαίνουν και
κατακλύζουν την «αγορά». Χρησιμοποίησα σκόπιμα τη λέξη «αγορά», για να δηλώσω
μια ακόμα ιδιότητα του έργου της τέχνης στη σύγχρονη κοινωνία. Είτε μας αρέσει
είτε όχι, το έργο της τέχνης έχει μεταβληθεί σε εμπόρευμα που «διακινείται» με
χίλιους τρόπους και με τις πιο σύγχρονες οικονομικές μεθόδους. Έτσι, ανάμεσα
στον δημιουργό και το κοινό μεσολαβούν πάρα πολλοί παράγοντες που επηρεάζουν
και τους δύο, πράγμα που σημαίνει πως τελικά επιδρούν κα στο ίδιο το έργο της
τέχνης. Θα αγνοήσω κάθε άλλο παράγοντα και θα δεχτώ πως από τη μια υπάρχει ο
δημιουργός και το έργο του, και από την άλλη το κοινό, που μπορεί να είναι ή να
γίνει «φιλότεχνο», και πως ανάμεσα στους δύο υπάρχει ο χώρος που ανήκει ή που
προσφέρεται στον κριτικό, αυτόν ακριβώς το χώρο θα προσπαθήσω να ερευνήσω,
εντοπίζοντας, όσο μπορώ, την έρευνα μου στην Ελλάδα.
Για τον Έλληνα η σημασία της λέξης «κριτική» είναι και πρόδηλη και παραπλανητική,
γιατί εύκολα καταλαβαίνει την παραγωγή της από το ρήμα κρίνω, παραπλανητική
γιατί, όπως και σε πολλές άλλες περιπτώσεις, δεν αισθάνεται την ανάγκη να καθορίσει