Page 118 - Η ΓΛΩΣΣΑ ΜΑΣ_B' Λυκείου

118
6. Οι αναφορικές προτάσεις
Αναφορικές λέγονται οι δευτερεύουσες προτάσεις που εισάγονται με αναφορικές
αντωνυμίες (που, όποιος, ο οποίος, όσος, ό,τι) ή με αναφορικά επιρρήματα (όπου, που, όπως,
πως, όσο, καθώς, σαν, ωσάν) και προσδιορίζουν κάποιον όρο μιας άλλης πρότασης, ο οποίος
είτε υπάρχει στην πρόταση είτε παραλείπεται και εννοείται. Οι αναφορικές προτάσεις είναι από
τα είδη των δευτερευουσών προτάσεων που χρησιμοποιούνται τόσο στην απλή όσο και στη
διαδοχική υποτακτική σύνδεση.
Οι αναφορικές προτάσεις διακρίνονται σε: α) ονοματικές ή επιρρηματικές και β) προσδιοριστικές
ή προσθετικές/παραθετικές.
• Ονοματικές λέγονται οι αναφορικές προτάσεις που εισάγονται με αναφορικές αντωνυμίες
και χρησιμοποιούνται ως ονόματα: υποκείμενο, αντικείμενο, ονοματικός προσδιορισμός
(παράθεση, επεξήγηση), κατηγορούμενο.
• Επιρρηματικές λέγονται οι αναφορικές προτάσεις που εισάγονται με αναφορικά επιρρήματα
ή άλλους αναφορικούς επιρρηματικούς προσδιορισμούς και προσδιορίζουν ένα επίρρημα ή
άλλο επιρρηματικό προσδιορισμό μιας πρότασης. Οι αναφορικές επιρρηματικές προτάσεις
δηλώνουν, όπως οι επιρρηματικοί προσδιορισμοί: τόπο, χρόνο, τρόπο, ποσό, συμφωνία,
εναντίωση/παραχώρηση, παρομοίωση.
• Προσδιοριστικές λέγονται οι αναφορικές προτάσεις που αποτελούν αναγκαίο προσδιορισμό
και απαραίτητο συμπλήρωμα της προηγούμενης πρότασης, χωρίς τον οποίο το νόημά της δεν
είναι ολοκληρωμένο και ακριβές. Αποτελούν, δηλαδή, ένα νόημα αδιαίρετο (σημασιολογικό
κριτήριο/νόημα). Ακολουθούν τον προσδιοριζόμενο όρο χωρίς κόμμα (στίξη). Διαβάζονται
με τον προσδιοριζόμενο όρο, χωρίς παύση και διαφορετικό επιτονισμό (επιτονισμός). Για
παράδειγμα: Η Αθήνα είναι η πόλη που αγαπώ. Το μάθημα που μου αρέσει είναι η Ιστορία.
• Προσθετικές/παραθετικές λέγονται οι αναφορικές προτάσεις που δεν αποτελούν
απαραίτητο συμπλήρωμα στον όρο που προσδιορίζουν. Οι πληροφορίες που περιέχουν οι
προτάσεις αυτές παρουσιάζονται ως ξεχωριστές και δευτερεύουσες ως προς το περιεχόμενο
του προσδιοριζόμενου όρου. Τότε έχουμε στον γραπτό λόγο κόμμα ή στον προφορικό παύση.
Για παράδειγμα: Μας μίλησε για το Νίκο, που μας είναι άγνωστος. Διαβάζω το μάθημα της
ιστορίας, που είναι το αγαπημένο μου μάθημα.
Για να καταλάβουμε τη διαφορά, ας δούμε το εξής παράδειγμα:
α) Τα βιβλία της βιβλιοθήκης που είναι άδετα στάλθηκαν για βιβλιοδεσία.
β) Τα βιβλία της βιβλιοθήκης, που είναι άδετα, στάλθηκαν για βιβλιοδεσία.