Page 128 - Η ΓΛΩΣΣΑ ΜΑΣ_B' Λυκείου

128
Γενετικός ή συνθετικός = Περιγράφεται η διαδικασία της γένεσης μιας έννοιας ή ενός
πράγματος από τα αναγκαία και ουσιώδη συστατικά της/του (π.χ. Η κοινωνική οντότητα που
προήλθε από τη συνένωση περισσότερων χωριών είναι η πόλη ).
β) την έκτασή τους, σε συντόμους ή εκτεταμένους ορισμούς.
Σύντομος είναι ο ορισμός που δίνουν τα λεξικά ή τα σχολικά εγχειρίδια (π.χ. Τέχνη είναι η
ελεύθερη, δημιουργική έκφραση του ανθρώπου με έργα που διέπονται από αισθητικούς
κανόνες ).
Εκτεταμένος είναι ο ορισμός που καλύπτει μία ή περισσότερες παραγράφους. Υπάρχει ακόμη
η περίπτωση ένα ολόκληρο κείμενο να ασχολείται με τον ορισμό μιας έννοιας, όπως γίνεται
συνήθως σ’ έναδοκίμιο, έναεπιστημονικόκείμενοκ.λπ. Γιαέναν εκτεταμένοορισμό χρειάζεται
πάντοτε ένα σχέδιο οργάνωσης. Η πιο συνηθισμένη μέθοδος στις περιπτώσεις αυτές είναι
η παραγωγική: αρχίζουμε με ένα σύντομο ορισμό της έννοιας, που τον αναλύουμε έπειτα
στο υπόλοιπο κείμενο (σε μία ή περισσότερες παραγράφους), αναπτύσσοντας ξεχωριστά το
καθένα από τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της έννοιας.
Χρήσιμη πληροφορία
Ηαπόδοση τωνορισμών είναι μιαπολύπλοκηδιανοητικήεργασία. Ότανηέννοιαείναι αφηρημένη
είναι πολύ δύσκολο να ανιχνεύσουμε, να καθορίσουμε και να εκθέσουμε σε λίγες γραμμές τα
κύρια γνωρίσματά της, τα οποία, μάλιστα, μπορεί να είναι με τη σειρά τους αμφιλεγόμενες ή
πολυδιάστατες έννοιες.
Ο ορισμός μιας έννοιας αποτελεί έναν από τους τρόπους ανάπτυξης της παραγράφου.
Δομή της παραγράφου με ορισμό
• Θεματική πρόταση/περίοδος: Ορίζεται η (οριστέα) έννοια, η οποία εντάσσεται στο γένος της
και επισημαίνεται η ειδοποιός διαφορά της. Αναπτύσσουμε, δηλαδή, το περιεχόμενο της
θεματικής πρότασης/περιόδου, απαντώντας στην πιθανή ερώτηση «τι είναι;».
• Λεπτομέρειες/σχόλια: Παρουσιάζουμε επιπλέον στοιχεία και γνωρίσματα, τα οποία
διασαφηνίζουν και συμπληρώνουν τον αρχικό ορισμό, ώστε η οριστέα έννοια να γίνει
κατανοητή σε όλο το εύρος της. Είτε αναλύουμε διεξοδικά τα βασικά γνωρίσματα της έννοιας
(αναλυτικός) ή περιγράφεται η διαδικασία γένεσης της έννοιας από τα ουσιώδη συστατικά
της μέρη (γενετικός/συνθετικός).
• Κατακλείδα: Ενδέχεται και να παραλείπεται σε αυτόν τον τρόπο ανάπτυξής της.