Page 130 - Η ΓΛΩΣΣΑ ΜΑΣ_B' Λυκείου

130
δημιουργούν σοβαρούς κινδύνους για την υγεία των ανθρώπων και άλλων οργανισμών. Στη
ρύπανση, δηλαδή, αιτία δημιουργίας είναι χημικές ουσίες, θόρυβοι ή ακτινοβολίες, ενώ στη
μόλυνση ζώντες παθογόνοι μικροοργανισμοί.
Οι ουσίες που ρυπαίνουν το περιβάλλον και αποκαλούνται ρύποι είναι αέριες, υγρές ή στερεές,
ξένες προς τα φυσιολογικά συστατικά της ατμόσφαιρας, του εδάφους ή του νερού, ή ουσίες
που φυσιολογικά υπάρχουν στο περιβάλλον, αλλά εμφανίζονται σε μικρότερα ή μεγαλύτερα
ποσοστά. Οι κυριότεροι ρύποι είναι το διοξείδιο του θείου, το θειικό οξύ, τα οξείδια του αζώτου,
οι υδρογονάνθρακες, το όζον, ο καπνός και τα κάθε μορφής αιωρούμενα σωματίδια, ο μόλυβδος,
η ακτινοβολία, ο θόρυβος, οι κραδασμοί, τα οικιακά και βιομηχανικά απορρίμματα κ.λπ.
[Κοινωνική και Πολιτική Αγωγή , Γ΄ Γυμνασίου, ΟΕΔΒ, Αθήνα 1998, σσ. 112-113]
2. Διαίρεση
Διαίρεση λέγεται η ανάλυση μιας έννοιας στα είδη της, με βάση ένα ουσιώδες γνώρισμά
τους. Τρία είναι τα στοιχεία της διαίρεσης: η διαιρετέα έννοια, η διαιρετική βάση και τα μέλη/
μέρη της διαίρεσης.
Διαιρετέα έννοια ονομάζεται η έννοια, το όλον (γένος), το οποίο διαιρείται στα συστατικά του.
Διαιρετική βάση λέγεται το χαρακτηριστικό γνώρισμα, το κριτήριο, με βάση το οποίο γίνεται η
διαίρεση.
Μέλη/μέρη της διαίρεσης ονομάζονται τα συστατικά μέρη της έννοιας, του όλου που διαιρείται.
Για παράδειγμα: Οι γωνίες (διαιρετέα έννοια) είναι ορθές, οξείες και αμβλείες (μέλη της
διαίρεσης). Η διαιρετική βάση είναι «οι μοίρες των γωνιών».
Η έκταση μιας διαίρεσης ποικίλλει, ανάλογα με την περίπτωση και τον σκοπό του συγγραφέα
του κειμένου. Μπορεί να εκτείνεται σε λίγες γραμμές, οπότε απλώς αναφέρονται τα «είδη» της
διαιρετέας έννοιας. Ωστόσο, συχνά, η διαίρεση καλύπτει μία ή περισσότερες παραγράφους ή
ένα εκτεταμένο κείμενο, οπότε στην αρχή δίνεται μια πρωτοβάθμια διαίρεση και στη συνέχεια
αναπτύσσονται πιο αναλυτικά τα «είδη» της διαιρετέας έννοιας.
Αναγκαίες προϋποθέσεις για μια σωστή διαίρεση
• Διαίρεση με ενιαία βάση : Χρησιμοποιείται μόνο μία και ορισμένη διαιρετική βάση/κριτήριο.
• Τέλεια διαίρεση : Περιλαμβάνονται όλα τα μέλη (είδη) της διαιρετέας έννοιας. Αλλιώς είναι
ατελής.
• Συνεχής διαίρεση: Δεν γίνεται κάποιο άλμα στα είδη της, δηλαδή αναφέρονται ή και
εξηγούνται όλα τα είδη της, με τη σειρά. Αλλιώς είναι ασυνεχής.