Page 108 - Η ΓΛΩΣΣΑ ΜΑΣ_B' Λυκείου

108
• η σχέση της αφήγησης με την πραγματικότητα,
• τεκμηριωμένες αξιολογικές κρίσεις,
• παρεμβολή χαρακτηριστικών αποσπασμάτων του έργου, προκειμένου να τεκμηριωθούν οι
κρίσεις και αξιολογήσεις που εκφέρει ο κριτικός.
Η ακόλουθη λογοτεχνική κριτική αξιολογεί το έργο του Στρατή Δούκα «Η ιστορία ενός
αιχμαλώτου». α) Να εντοπίσετε τα θέματα που απασχολούν τον συντάκτη της βιβλιοκριτικής σε
κάθε παράγραφο του κειμένου, καθώς και τα σχόλια που εκφράζει γι’ αυτά. β) Να προσδιορίσετε
τον τρόπο με τον οποίο τεκμηριώνει ο συγγραφέας τα σχόλιά του (επιχειρήματα, παραδείγματα)
στην τρίτη και στην τέταρτη παράγραφο του κειμένου.
Ο «Αιχμάλωτος» αποτελεί ένα κλασικό έργο της νεοελληνικής λογοτεχνίας. Και σημειώνω εδώ
τον όρο «έργο κλασικό» όχι μόνο με την έννοια του αντιπροσωπευτικού και υποδειγματικού,
αλλά και μ’ εκείνη του μετρημένου και άκρως ισορροπημένου, που αποδίδουμε σε αρκετές απ’
τις δημιουργίες των αρχαίων.
Ο «Αιχμάλωτος», μολονότι κείμενο εξαιρετικά σύντομο -τόσο που λυπάσαι-, αφήνει την αίσθηση
του μεγάλου σε έκταση έργου, γιατί αυτά που συνεπάγονται είναι απείρως περισσότερα απ’
αυτά που λέγονται. Η αφήγηση δεν έχει «στάσιμα», δεν κατατρίβεται σε σχολιασμούς και
αυτοαναλύσεις, παρά τραβάει από το ένα στ’ άλλο, στα γεγονότα. Η έλλειψη σχολιασμού
συντελεί στην αρμονική σύνδεση αφηγητή και κανονικού αναγνώστη, μια και ο παθός δεν
εννοεί να αυτοπαρουσιάζεται κάθε τόσο ούτε ως εξαιρετικά ευαίσθητος ούτε και ως ιδιαίτερα
παλικαράς. Ένας συνηθισμένος λαϊκός άνθρωπος.
Το έργο είναι μια, σε πρώτο πρόσωπο, αφήγηση, χωρίς, όμως, να αποτελεί αυτοβιογραφία.
Στηρίζεται γερά στην επιμέρους εμπειρία του χώρου, των ανθρώπων και της εποχής, που είχε ο
ίδιος ο Στρατής Δούκας. Δεν άκουσε απλώς μια συναρπαστική υπόθεση και κάθισε κατόπι και τη
συνέθεσε, μα καταπιάστηκε με μια ιστορία, που ήταν ικανός να εκτιμήσει το βάρος της, να δει
την πλαστικότητά της και να προχωρήσει μέσα της σταθερά. Τα δοσμένα θέματα, όταν είναι ξένα
προς τη ζωή και την εμπειρία του συγγραφέα, ποτέ δεν αποδίδουν. Το γνήσιο θέμα δεν αρχίζει
από την αγωνιώδη συλλογή επιμέρους στοιχείων, αλλά από την πλούσια εμπειρία πραγμάτων ή
καταστάσεων.
Από τις πρώτες αράδες αρχίζεις ν’ ακούς ανεπαίσθητα τα μικρασιατικά ελληνικά. Όχι ιδιωματικά
στο λεξιλόγιο, αλλά στη σύνταξη κάπως. Το ρήμα, στους διαλόγους ιδίως, βρίσκεται συχνά στο
τέλος της φράσης. Που και που πέφτει καμιά τούρκικη λέξη, αλλά τόσο δικαιολογημένη, ώστε
είναι άμεσα καταληπτή.