Page 116 - Η ΓΛΩΣΣΑ ΜΑΣ_B' Λυκείου
Basic HTML Version
116
5. Απλή και διαδοχική υπόταξη
Ο τρόπος σύνδεσης των προτάσεων (κύριες και δευτερεύουσες/εξαρτημένες)
σηματοδοτεί, σε κάθε περίπτωση, και τον τρόπο έκφρασης. Συγκεκριμένα, όταν θέλουμε
να εκφράσουμε ένα απλό νόημα, αυτό μπορεί να αποδοθεί με μία μόνο κύρια πρόταση.
Αντίθετα, όταν πρόκειται να εκφράσουμε ένα σύνθετο νόημα, γιατί πρέπει στην ίδια περίοδο
να παραθέσουμε πολλά στοιχεία, τότε έχουμε ανάγκη όχι μόνο από μία, αλλά από δύο ή
και περισσότερες προτάσεις. Οι προτάσεις αυτές μπορούν να συνδυαστούν μεταξύ τους με
διάφορους τρόπους (σχήμα ασύνδετο, παρατακτική ή υποτακτική σύνδεση). Έτσι, έχουμε:
α) κύριες + κύριες
είτε
δευτερεύουσες + δευτερεύουσες ίδιου είδους
(σύνδεση
κατά παράταξη
):
Συνδέει, δηλαδή, ισοδύναμες συντακτικά προτάσεις (μια κύρια με μια άλλη κύρια πρόταση ή μια
δευτερεύουσα με μια άλλη όμοια δευτερεύουσα πρόταση).
Η παρατακτική σύνδεση προτάσεων επιτυγχάνεται με τους εξής συνδέσμους:
• Συμπλεκτικοί (
και/κι, ούτε, μήτε, μηδέ
).
• Αντιθετικοί (
αλλά, όχι μόνο, ωστόσο, μολαταύτα, εξάλλου, μα, όμως
).
• Διαχωριστικοί/διαζευκτικοί (
είτε-είτε, ή
).
• Συμπερασματικοί (
έπειτα, λοιπόν, επομένως, άρα
).
• Επεξηγηματικοί (
δηλαδή
).
• Ασύνδετο σχήμα: Όταν έχουμε ασύνδετο σχήμα, όμοιες προτάσεις (κύριες ή και
δευτερεύουσες) παρατάσσονται η μία δίπλα στην άλλη χωρίς συνδέσμους. Χωρίζονται,
όμως, με κόμμα.
β) κύριες + δευτερεύουσες
(
απλή υπόταξη
= εκείνη που στηρίζει τη σύνδεση είναι η κύρια
πρόταση). Συνδέει, δηλαδή, προτάσεις ανόμοιες, όπως κύριες με δευτερεύουσες ή ανόμοιες
δευτερεύουσες. Με την υποτακτική σύνδεση υποτάσσουμε, δηλαδή εξαρτάμε, τη δευτερεύουσα
πρόταση από μια άλλη.
Η υποτακτική σύνδεση επιτυγχάνεται με τους εξής συνδέσμους:
• Ειδικοί (
ότι, πως, που
).
• Αιτιολογικοί (
γιατί, επειδή, διότι, αφού, μια και/που
).
• Χρονικοί (
όταν, σαν, ενώ, καθώς, αφού, πριν, μόλις, προτού, ώσπου, ωσότου, όσο που, άμα
).
• Υποθετικοί (
εάν, αν
και οι χρονικοί:
σαν, άμα
, όταν δηλώνουν υπόθεση και ισοδυναμούν με
το: εάν).
• Εναντιωματικοί (
αν και, ενώ, μολονότι
).
• Τελικοί (για να, να).
• Συμπερασματικοί/αποτελεσματικοί (
ώστε (να), που
).
• Ενδοιαστικοί/διστακτικοί (
μη(ν), μήπως
).
