Page 170 - Η ΓΛΩΣΣΑ ΜΑΣ_B' Λυκείου

170
ασκούν τα μέσα μαζικής επικοινωνίας.
Συνεπώς, επιβάλλεται η αφύπνιση της προσοχής των αναγνωστών ή των θεατών
μπροστά σε κάποιες παγίδες που στήνονται καμιά φορά, ώστε ν’ ακτινογραφείται
η πραγματικότητα που συχνά συγκαλύπτεται ή εξωραΐζεται. Πάντως, σε κάθε
περίπτωση, η ελευθερία του Τύπου και των άλλων μέσων μαζικής επικοινωνίας
είναι αγαθό αναμφισβήτητο. Και τούτο γιατί, αν η ελευθερία του τύπου κρύβει
κάποιους κινδύνους, η έλλειψή της είναι ένα κακό απόλυτο, όπως κάθε σύμπτωμα
ολοκληρωτισμού».
[Διασκευή άρθρου του Γ. Κουμάντου από τον ημερήσιο τύπο. Προαγωγικές εξετάσεις Β’ Λυκείου, Μάιος 2002]
Κατευθύνει ή κατευθύνεται η κοινή γνώμη;
Οι δημοσκοπήσεις φέρνουν στην επιφάνεια την «κοινή γνώμη», η οποία εκφράζει το
σύνολο των απόψεων των μελών μιας ομάδας (διασπαρμένο σύνολο ατόμων ασχέτων
μεταξύ τους) επάνωσε ένα θέμακοινού ενδιαφέροντος. Στις περιπτώσεις της πολιτικής
που αναφέρουν τα ΜΜΕ, το «κοινό» είναι θεωρητικά όλος ο λαός και η κοινή γνώμη
θεωρείται ότι εκφράζει τη φωνή όλου του λαού και όχι μιας περιορισμένης ομάδας.
Όπως είναι φυσικό, δεν υπάρχει ποιοτική αξιολόγηση των διάφορων γνωμών. Στην
έρευνα της κοινής γνώμης όλες οι απόψεις αξίζουν το ίδιο (όπως και οι ψήφοι). Η
κοινή γνώμη στις ημέρες μας είναι αρκετά διαφορετική από εκείνη πριν από την
εφεύρεση των ΜΜΕ. Για παράδειγμα, στην αρχαία ελληνική δημοκρατία η γνώμη
αυτή εξέφραζε τη γνώμη μιας σταθερής και συγκροτημένης κοινωνικής ομάδας. Ο
ρόλος που παίζει η κοινή γνώμη στη σύγχρονη δημοκρατία είναι ζωτικός. Για τον λόγο
αυτόν η εξάσκησή του πρέπει να προέρχεται από ένα κοινό το οποίο να αποτελούν
άτομα με κρίση και συναίσθημα ευθύνης.
Μπορεί άραγε το κοινό της δημοκρατίας να ξεφύγει από την επίδραση των
παραγόντων που το μεταβάλλουν σε ένα εξωκατευθυνόμενο σύνολο; Μπορεί να
φιλτραριστεί η συλλογική σκέψη από τις αδυναμίες της, ώστε να μεταβληθεί σε
σκέψη ατόμων; Μπορεί η κοινή γνώμη να γίνει από κατευθυνόμενη κατευθύνουσα;
Για την έκφραση γνώμης επάνω σε ένα θέμα το άτομο χρειάζεται παιδεία, ενημέρωση
και ισχυρή πίστη σε ένα σύστημα αξιών. Η παιδεία διαπλάθει άτομα με κριτική
σκέψη, υπευθυνότητα και τα προσανατολίζει προς ένα σύστημα αξιών. Η σωστή και
αντικειμενική ενημέρωση τους δίνει τα απαραίτητα στοιχεία για να κρίνουν και ένα
σύστημα αξιών τα θωρακίζει από επικίνδυνες επιρροές. Η κυρίαρχη αξία είναι η
αλήθεια και ο εραστής της δεν είναι ο άνθρωπος των έτοιμων λύσεων, των ιδεολογιών
και των δογμάτων, αλλά ο άνθρωπος με έντονη την κριτική διάθεση.