Page 146 - Η ΓΛΩΣΣΑ ΜΑΣ_B' Λυκείου

146
που είναι σύντομος, λιτός (χωρίς αξιολόγηση ή άλλους προσδιορισμούς), πυκνός (προτιμάμε τις
ονοματικές από τις ρηματικές φράσεις, ελλειπτικός (αφαιρούνται οι βασικοί όροι που ευκόλως
εννοούνται, π.χ. το ρήμα).
Χρήσιμη πληροφορία
Η σύνταξη του πλαγιότιτλου μας βοηθά να παρακολουθήσουμε τη οργάνωση των ιδεών του
κειμένου, να εντοπίσουμε τα ουσιώδη και νααφαιρέσουμε τα επουσιώδη. Συνεπώς, αποτελεί ένα
χρήσιμο εργαλείο τόσο για την κατανόηση του κειμένου όσο και για την απόδοση της περίληψής
του. Κάποιες, όμως, φορές οι πλαγιότιτλοι δεν είναι επαρκείς. Σε αυτήν την περίπτωση, για τη
σύνθεση της περίληψης πρέπει να στηριχτούμε σε αναλυτικότερες σημειώσεις.
δ. Επισημαίνω τις διαρθρωτικές λέξεις
Διαρθρωτικές λέξεις ονομάζονται οι λέξεις που ενώνουν/διαρθρώνουν μικρότερα ή
μεγαλύτερα τμήματα του λόγου (φράσεις, προτάσεις, περιόδους, παραγράφους). Κατά τη
διαδικασία συγγραφής σημειώσεων είναι καλό να υπογραμμίζουμε τις διαρθρωτικές λέξεις
και φράσεις του κειμένου, γιατί έτσι παρακολουθούμε την οργάνωση του κειμένου, καθώς και
εντοπίζουμε και κατανοούμε τη συλλογιστική πορεία του συγγραφέα. [Για τις διαθρωτικές ή συνδετικές
ή μεταβατικές λέξεις, βλ. το βιβλίο της Α Λυκείου].
2. Εργάζομαι σε ευρύτερες (από την παράγραφο) νοηματικές ενότητες και κρατώ
σημειώσεις
Πολλές φορές για λόγους ταχύτητας ή λόγω έλλειψης διαθέσιμου χρόνου, αναγκαζόμαστε
να εγκαταλείψουμε την τακτική των κατά παράγραφο σημειώσεων, και περνούμε σε σημειώσεις
από ευρύτερες νοηματικές ενότητες. Τέτοιες ενότητες μπορεί να είναι τα κεφάλαια ενός βιβλίου,
τα τρία μέρη ενός κειμένου: πρόλογος, κύριο θέμα, επίλογος και ένα σύνολο παραγράφων με
όμοιο νοηματικό κέντρο. Για να φθάσουμε, όμως, σ’ αυτή τη διαδικασία (από τον πλαγιότιτλο της
καθεμιάς παραγράφου, στον πλαγιότιτλο μιας ευρύτερης νοηματικής ενότητας), πρέπει πρώτα
να δουλέψουμε εξαντλητικά σε κάθε παράγραφο. Όταν, όμως, ο χρόνος μας είναι περιορισμένος,
γιατί η παραπάνω διαδικασία είναι χρονοβόρα, τότε τοποθετούμε έναν πρόχειρο πλαγιότιτλο
στον πρόλογο, στις ευρύτερες νοηματικές ενότητες του κύριου μέρους και στον επίλογο. Η
υπαγωγή του μερικού στο γενικό θυμίζει έντονα τον πίνακα περιεχομένων ενός βιβλίου. Από
αυτή την άποψη, ο πίνακας περιεχομένων ενός βιβλίου αποτελεί ένα είδος πολύ συνοπτικών
σημειώσεων όλου του βιβλίου.