Page 110 - Η ΓΛΩΣΣΑ ΜΑΣ 8

110
Πολλές δυνατότητες, εξ άλλου, για παρακίνηση διαλόγου στο
μάθημα από τον διδάσκοντα, και για μια πραγματικά παραγωγική
σκέψη στην τάξη, παρουσιάζονται, όταν ένας μαθητής εκφράζει
μιαν αμφιβολία, όταν δύο ή περισσότεροι μαθητές εκπροσωπούν
δύο διαφορετικές γνώμες, ή ακόμη όταν διατυπώνονται
μισοειπωμένες (ημιτελείς) απαντήσεις των μαθητών, γεγονότα τα
οποία ο διδάσκων αξιοποιεί ως άριστες αφορμές για διάλογο, τα
λαμβάνει σοβαρά υπ’ όψη του και τα θέτει μπροστά σ’ όλη την
τάξη για συζήτηση.
Άλλη αφετηρία-αφορμή για παρακίνηση τού διαλόγου στο
μάθημα είναι η ερώτηση τού μαθητή ,η οποία πρέπει να
συναντά την ιδιαίτερη φροντίδα τού διδάσκοντος, μια και αυτή
είναι ανεπιτήδευτη και γνήσια. Έτσι, η ερώτηση τού μαθητή
προς τον διδάσκοντα μπορεί να αποτελέσει και ερώτηση προς
όλους τους μαθητές, για να παρακινηθεί μ’ αυτόν τον τρόπο η
αλληλοτοποθέτηση και ο διάλογος.
Αν η παρακίνηση τού διαλόγου στο μάθημα δεν προκύπτει με
μαθητική αφορμή, ο διδάσκων μπορεί να την προκαλέσει με
την εύστοχη και προσεκτική ερώτησή του προς τους μαθητές.
Επειδή μόνιμη φροντίδα της ερώτησης τού διδάσκοντος προς
τους μαθητές είναι το να λειτουργήσει αυτή στην κατεύθυνση
της διανοητικής παρώθησης των μαθητών, γι’ αυτό πρέπει ο
διδάσκων να την υποβάλλει την κατάλληλη στιγμή, στα σημεία
εκείνα της πορείας τού μαθήματος, που οι περιοχές της διδακτέας
ύλης είναι πλούσιες σε φανερές ή κρυμμένες πληροφορίες και
ερωτήματα, αλλά και με φροντισμένο και επιφυλακτικό τρόπο.
Τότε, είναι δυνατόν να ξεδιπλωθεί ένα πεδίο τοποθετήσεων,
γνωμών και απόψεων των μαθητών, που θα υπηρετήσει σοβαρά
την πραγμάτωση ενός γόνιμου διαλόγου. Βέβαια, ο διδάσκων
πρέπει να αποφεύγει τελείως την ερώτηση-ελιγμό, η οποία δεν
υπηρετεί την εκπαιδευτική και παιδαγωγική διαδικασία, ενώ τις
περισσότερες φορές προκαλεί σύγχυση και αποπροσανατολισμό
των μαθητών. Πρέπει, επίσης, να αποφεύγει την μη γνήσια
ερώτηση, με την οποία θέλει να εκφράσει ότι αυτός «δεν ξέρει»,
και τούτο επειδή μια τέτοια ερώτηση δεν έχει παρακινητική και
παιδαγωγική δράση στους μαθητές.
Κοντά σ’ αυτά, καθοριστικό ρόλο στο ξεκίνημα, αλλά και στην
όλη εξέλιξη τού διαλόγου στο μάθημα παίζει η επιδεξιότητα
του διδάσκοντος να καθοδηγήσει τον διάλογο. Η τέχνη της
καθοδήγησης τού διαλόγου στο μάθημα δεν είναι εύκολη
υπόθεση και πρέπει γι’ αυτό να γίνεται από τον διδάσκοντα
συστηματική εξάσκηση. Πρότυπο υπόδειγμα διδακτικής
πράξης και καθοδήγησης τού διαλόγου στο μάθημα μπορεί να
χαρακτηρισθεί η καθοδήγηση τού Σωκρατικού διαλόγου: «Εδώ ο
Σωκράτης έφερε τους συνομιλητές του σε σύγχυση, τους οδήγησε
σε απορία, ανέβασε υψηλά την διανοητική τους δραστηριότητα,