Page 84 - Η ΓΛΩΣΣΑ ΜΑΣ_B' Λυκείου

84
5. Απομνημονεύματα
Με τον όρο απομνημονεύματα χαρακτηρίζουμε συνήθως την από μνήμης γραπτή έκθεση
ή αφήγηση γεγονότων, που ο συγγραφέας τα έζησε από πολύ κοντά, ως αυτόπτης μάρτυρας
ή πήρε κι ο ίδιος μέρος σε αυτά. Με άλλα λόγια, τα απομνημονεύματα είναι ένα κείμενο, στο
οποίο ο συγγραφέας αφηγείται ένα μέρος από την ιστορία της ζωής του. Διαφέρουν, όμως, από
την αυτοβιογραφία, γιατί στα απομνημονεύματα ο συγγραφέας-πρωταγωνιστής δεν αφηγείται
ολόκληρη τη ζωή του, αλλά μόνο το κομμάτι εκείνο που συνδέεται με τη συμμετοχή του σε
σημαντικά γεγονότα της εποχής του κι αυτό, επειδή έχει συνείδηση ότι στάθηκε μάρτυρας ή
και συντελεστής σε ένα μεγάλο μέρος και, συνεπώς, νιώθει την ανάγκη να πει κάτι για τους
μεταγενέστερους, ενώ ενδεχομένως ενδιαφέρεται και για την υστεροφημία του.
Στις περισσότερες περιπτώσεις, τα απομνημονεύματα αναφέρονται σε σημαντικά πολιτικά
ή στρατιωτικά γεγονότα και πρόσωπα. Φυσικά, αφού είναι γραμμένα από άνθρωπο που
έζησε τα συγκεκριμένα γεγονότα, έχουν ένα χαρακτήρα και ένα ύφος καθαρά προσωπικό και
υποκειμενικό. Για τον λόγο αυτό, παρόλο που συγγενεύουν με την ιστορία, δεν μπορούν να
θεωρηθούν ιστορικά κείμενα, έχουν, όμως, αδιαμφισβήτητη ιστορική αξία και πολύ συχνά
χρησιμοποιούνται ως ιστορική πηγή. Τα απομνημονεύματα ενδιαφέρουν και τον μελετητή της
λογοτεχνίας, όταν έχουν να παρουσιάσουν κάποια ιδιαίτερη λογοτεχνική και αισθητική αξία (π.χ.
ζωντανή αφήγηση, ξεχωριστό ύφος και ξεχωριστή χρήση της γλώσσας κ.λπ.).
[Ν. Παρίσης - Ι. Παρίσης, Λεξικό Λογοτεχνικών Όρων, ΟΕΔΒ, Αθήνα 2006, σσ. 19-20]
Για παράδειγμα: Ήτο καιρός πλέον να επιστρέψω εις τας Αθήνας. Άφησα την Μακεδονίαν
ικανοποιημένος. Η επαφή μου με την χώραν, τα προξενεία, τους μητροπολίτας, μου είχαν
δώσει μίαν ζωντανήν εικόνα της καταστάσεως της Μακεδονίας. Ενώ είχα βρη προηγουμένως
εις την Θεσσαλονίκην την ελληνικήν αντιπροσωπείαν άβουλον, εις πλήρη αμηχανίαν, μη
αντιλαμβανομένην την πραγματικήν θέσιν των ζητημάτων, την άφηνα εις τα στιβαρά χέρια του
Κορομηλά.
[Περικλής Αλεξ. Αργυρόπουλος, Ο Μακεδονικός αγών - Απομνημονεύματα,
εκδ. Ίδρυμα Μελετών Χερσονήσου Αίμου, Θεσσαλονίκη 1984, σ. 37]
Γνωρίσματα των απομνημονευμάτων:
• Συντάσσονται σε μεταγενέστερο χρόνο από τον ίδιο τον πρωταγωνιστή των γεγονότων (π.χ.
Μακρυγιάννη) ή (σπάνια) από άλλο πρόσωπο που κατέγραψε την αφήγησή του (π.χ. τα
απομνημονεύματα του Κολοκοτρώνη).
• Διαφέρουν από την αυτοβιογραφία, καθόσον δεν αναφέρονται σε ολόκληρη τη ζωή του
αφηγητή, αλλά επικεντρώνονται μόνο στο τμήμα εκείνο που συνδέεται με τη συμμετοχή του