Page 89 - Η ΓΛΩΣΣΑ ΜΑΣ_B' Λυκείου

89
2. Ο ρόλος της αντίθεσης στη συνοχή του κειμένου
Με τον όρο συνοχή ενός κειμένου εννοούμε την εξωτερική /μορφολογική σύνδεση μεταξύ
των προτάσεων, περιόδων, παραγράφων και νοηματικών ενοτήτων του με τη χρήση συνδετικών/
διαρθρωτικών/μεταβατικών λέξεων. [Για τη συνοχή, βλ. το βιβλίο της Α Λυκείου].
α. Συνοχή προτάσεων και περιόδων
• Σύμφωνα με το συντακτικό, ως αντιθετικοί σύνδεσμοι χρησιμοποιούνται παρατακτικοί
αντιθετικοί σύνδεσμοι, σύνολα λέξεων, επιρρήματα κ.ά. Οι πιο συνηθισμένοι είναι: αλλά, μα,
όπως, παρά, μόνο, ωστόσο, εντούτοις, μάλιστα, έπειτα, μολαταύτα, εξάλλου.
• Οι αντιθετικοί σύνδεσμοι: ωστόσο, έπειτα, μολαταύτα, όμως συνδέουν μόνο περιόδους ή
ημιπεριόδους. Για παράδειγμα: Κατάλαβε ότι ήταν ψέμα. Ωστόσο δεν είπε τίποτε.
• Κανονικά, οι αντιθετικοί σύνδεσμοι μπαίνουν στην αρχή της πρότασης. Αλλά οι: όμως, ωστόσο,
εντούτοις, μάλιστα μολαταύτα, έπειτα μπορούν να μπουν ύστερα από μια ή περισσότερες
λέξεις της πρότασης ή ακόμη και στο τέλος της. Για παράδειγμα: α) Κατάλαβε ότι ήταν ψέμα.
Δεν είπε τίποτε ωστόσο. β) Μια μέρα όμως δεν βάσταξε.
• Η αντιθετική σύνταξη διακρίνεται σε: α) απλή (Λυπήθηκε πολύ, αλλά δεν είπε τίποτε ) και β)
επιδοτική (Όχι μόνο λυπήθηκε πολύ, αλλά και έκλαψε).
Στην απλή αντιθετική σύνδεση οι πιο εύχρηστοι σύνδεσμοι είναι: αλλά, μα, όμως, παρά, μόνο.
Στην επιδοτική αντιθετική σύνδεση έχουμε τους εξής συνδέσμους: α) σε προτάσεις κρίσεως: όχι
μόνο… αλλά και, όχι μόνο δε(ν)… μα ούτε, όχι μόνο… αλλά και δεν, όχι μόνο δε(ν)… αλλά και κ.λπ.
β) σε προτάσεις επιθυμίας: όχι μόνο να… αλλά και να, όχι μόνο να μη(ν)… αλλά και ούτε και να,
όχι μόνο να… αλλά και να μη(ν), όχι μόνο να μη(ν)… αλλά να κ.λπ.
β. Συνοχή παραγράφων με αντιθετική σύνδεση
Ανάπτυξη δύο εννοιών σε ένα ευρύτερο κείμενο
Ηαντιθετικήσύνδεσημπορεί ναμαςβοηθήσει ναεπιτύχουμεσυνοχήόχι μόνοανάμεσαστις λέξεις
μιας πρότασης ή τις προτάσεις μιας περιόδου, αλλά και ανάμεσα σε προτάσεις διαφορετικών
περιόδων ή παραγράφων ή νοηματικών ενοτήτων ενός κειμένου. Για την αντιθετική σύνδεση
μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τους αντιθετικούς συνδέσμους, άλλες λέξεις ή φράσεις που
δηλώνουν αντίθεση ή την αντιπαράθεση νοημάτων / εννοιών.