Page 40 - Η ΓΛΩΣΣΑ ΜΑΣ_B' Λυκείου

40
και με μία μόνο λέξη (μικρά πράγματα – μικροπράγματα, είναι προσεκτικός – προσέχει).
Ονοματικό σύνολο ονομάζεται το σύνολο που συντακτικά αντιστοιχεί σε όνομα (βασική λέξη
είναι το όνομα). Αποτελείται από ένα όνομα μπροστά στο οποίο βρίσκεται άρθρο ή επίθετο ή
αντωνυμία (ο άνθρωπος, εξαιρετικός επιστήμονας, αυτό το στοιχείο).
Ρηματικό σύνολο είναι το σύνολο των λέξεων που αντιστοιχεί συντακτικά σε ρήμα (βασική
λέξη είναι το ρήμα). Αποτελείται από έναν περιφραστικό τύπο του ρήματος ή από ένα ρήμα
μονολεκτικό ή περιφραστικό με το συμπλήρωμά του, όπως όνομα, επίρρημα, προθετικό σύνολο
(τρέχει με ταχύτητα, έγινε καθηγητής).
Για παράδειγμα: Ο παλαίμαχος δημοσιογράφος (Ο.Σ.) δημοσίευσε μια συγκλονιστική είδηση
στον χτεσινό τύπο (Ρ.Σ.).
Η λειτουργία των ονοματικών και των ρηματικών συνόλων
Τα ονοματικά σύνολα χρησιμοποιούνται, για να αποδώσουν το μόνιμο, το γενικό, το
διαχρονικό και το αφηρημένο και όχι το παροδικό και συγκεκριμένο. Συνεπώς, ο δημοσιογράφος,
ο οποίος ανάγεται από το συγκεκριμένο στο καθολικό και γενικό και χρησιμοποιεί ονοματικά
σύνολα, διαθέτει υψηλή διανοητική δύναμη και ανεβασμένο επίπεδο. Τα ονοματικά σύνολα
χρησιμοποιούνται για επίσημη επικοινωνιακή περίσταση.
Τα ρηματικά σύνολα περιγράφουν συγκεκριμένες πράξεις που δηλώνουν τα ρήματα που
χρησιμοποιούνται. Ο δημοσιογράφος απευθύνεται σε ένα λιγότερο καλλιεργημένο κοινό και
γι’ αυτό επιδιώκει την αμεσότητα της επικοινωνίας. Ενδεχομένως και ο ίδιος να μην διαθέτει
υψηλό μορφωτικό επίπεδο, να μην μπορεί να αναχθεί στο γενικό και γι’ αυτό μένει στο σταθερό
και συγκεκριμένο. Τα ρηματικά σύνολα ενδείκνυνται σε επικοινωνιακές περιστάσεις της
καθημερινότητας.
Να διατυπώσετε τις ακόλουθες ειδήσεις σε τρεις παραλλαγές την καθεμιά, έτσι ώστε να
προβάλλεται: α) ο τόπος, β) ο χρόνος και γ) η αιτία αντιστοίχως.
α) Η αιφνίδια αύξηση των επιπέδων ραδιενέργειας στην Ελβετία, τη Γαλλία και στην Ιταλία
στις αρχές Ιουνίου, κατά τους ερευνητές, ίσως αποτελεί άλλη μια συνέπεια της διαρροής
ραδιενέργειας στον πυρηνικό σταθμό του περίφημου Τσερνομπίλ, την Άνοιξη του 1988.
β) Μετά από τεσσερισήμισι μήνες παραμονής στο διάστημα επέστρεψε και ο τελευταίος
Αμερικανός κοσμοναύτης, που έζησε στον ρωσικό διαστημικό σταθμό Μιρ. Ο αστροναύτης
ήταν τόσο εξαντλημένος ζώντας επί 135 ημέρες σε συνθήκες έλλειψης βαρύτητας, που πέρασε
στο κρεβάτι την πρώτη του ημέρα στη Γη.