Page 77 - Η ΓΛΩΣΣΑ ΜΑΣ 7

77

Χατζηαβάτης έκοψε ένα χάρτινο Καραγκιόζη, τέντωσε ένα πανί που το φώτισε κι έδωσε

παράσταση Καραγκιόζη. Ο πασάς ευχαριστήθηκε τόσο που του έδωσε άδεια να παίζει

παραστάσεις όπου θέλει. Λέγεται, λοιπόν, πως έτσι δημιουργήθηκε ο Καραγκιόζης.

Υπάρχει, όμως, ακόμη ένας θρύλος για τον Καραγκιόζη που αναφέρεται στην ιστορία

ενός Έλληνα από την Ύδρα, του Γ. Μαυρομάτη, και τοποθετείται χρονολογικά περίπου

τον 18ο αιώνα. Ο Μαυρομάτης, λέγεται ότι ήλθε στην Τουρκία από την Κίνα με το

θέατρο σκιών του. Αποφασίζοντας να εγκατασταθεί μόνιμα στην Κωνσταντινούπολη,

προσάρμοσε το θέατρό του στα ήθη και έθιμα των Τούρκων. Έτσι ονόμασε τον

πρωταγωνιστή του Καραγκιόζ (Karagoz), που στα τουρκικά σημαίνει μαυρομάτης.

ΟΚαραγκιόζηςήτανγνωστόςστηνΕλλάδα,πριναπότηνΕπανάστασητου1821.Μάλιστα

λέγεται ότι, τον καιρό που ετοιμαζόταν η επανάσταση, το θέατρο αυτό χρησίμευε σαν

τόπος συνάντησης των αρχηγών της που κατέστρωναν εκεί

τα σχέδιά τους, δίχως να τους υποψιαστούν οι Τούρκοι.

Παιζόταν, βέβαια, στην ελληνική γλώσσα αλλά αποτελούσε

θέαμα χυδαίο*, ενώ τα βασικά του στοιχεία ήταν τούρκικα. Ο

Μπάρμπα-Γιάννης Μπράχαλης, βοηθός του Γ. Μαυρομάτη,

ήταν ο πρώτος που έφερε την τέχνη του Καραγκιόζη στην

Ελλάδα και, όπως κι άλλοι καλλιτέχνες, ξεκινούσε από την

Κωνσταντινούπολη και περιόδευε στον ελληνικό χώρο, από

περιοχή σε περιοχή, με το Θέατρο Σκιών του.

Μετά την απελευθέρωση από τους Τούρκους, ο

Καραγκιόζης εγκαθίσταται μόνιμα στην Ελλάδα και από

τις αρχές του 1900 μπορούμε να μιλάμε για ελληνικό

Καραγκιόζη. Αν και ο εξελληνισμός* του ξεκίνησε από την

Ήπειρο, κορυφαίος δημιουργός του ήταν ο Δ. Σαρδούνης,

από την Πάτρα, γνωστός με το ψευδώνυμο Μίμαρος, ο οποίος μετέτρεψε το θέαμα

σε ελληνικό οικογενειακό θέατρο, γι’ αυτό και θεωρείται ο πρώτος «δάσκαλος» του

Καραγκιόζη.

Πηγές:

Ιστοσελίδα του Σπαθάρειου Μουσείου,

,

Σ. Σπαθάρη, Απομνημονεύματα και η τέχνη του Καραγκιόζη, εκδ. Οδυσσέας

Μ. Αυγούλη, Ε. Δάφνη, Ν. Δάφνη, Β. Πολυζώη, Το Θέατρο Σκιών,

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΛΙΝΑ,

εκδ. ΥΠΕΠΘ-ΥΠΠΟ

*χυδαίο (θέαμα):

χωρίς ηθική και ευπρέπεια, με πρόστυχες λέξεις/εκφράσεις/χειρονομίες.

*εξελληνισμός του Καραγκιόζη :

μεταβολή/αλλαγή του Θεάτρου Σκιών, έτσι ώστε να έχει ελληνικά

και όχι τουρκικά χαρακτηριστικά, να γίνει ελληνικό.

Ευγένιου Σπαθάρη,

«Μίμαρος»