Page 76 - Η ΓΛΩΣΣΑ ΜΑΣ 7

76
Το Θέατρο Σκιών και η «γέννηση» του Καραγκιόζη
Το Θέατρο Σκιών είναι ένα είδος θεατρικής τέχνης, ένα υπέροχο
παιχνίδι με το φως και τη σκιά που δημιουργούν τα αντικείμενα.
Κατάγεται από το θρησκευτικό θέατρο των λαών της μακρινής
Ανατολής, ιδιαίτερα της Κίνας και της Ινδίας. Λέγεται ότι οι Κινέζοι,
που πρώτοι είχαν ανακαλύψει το χαρτί και έκλειναν με αυτό τα
παράθυρά τους, εμπνεύστηκαν* αυτό το είδος θεάτρου βλέποντας
τις σκιές που έριχναν τη νύχτα τα πρόσωπα και τα πράγματα πάνω
στο φωτισμένο από μέσα χαρτί.
Από τη μακρινή Ανατολή το Θέατρο Σκιών εξαπλώθηκε στους
λαούς της Μέσης Ανατολής – ανάμεσά τους και στους Τούρκους
– και από εκεί στη Βόρεια Αφρική και τα Βαλκάνια. Ήδη κατά τον
16ο αιώνα το τουρκικό Θέατρο Σκιών είναι το αγαπημένο
θέαμα σε ολόκληρη την Οθωμανική Αυτοκρατορία με
κεντρικούς ήρωες τον Καραγκιόζη και τον Χατζηαβάτη.
Η «γέννηση» του λαϊκού ήρωα του ελληνικού θεάτρου σκιών,
του Καραγκιόζη, δεν είναι απόλυτα εξακριβωμένη και έχουν διατυπωθεί
πολλές απόψεις πάνω στο θέμα αυτό. Η ιστορία της δημιουργίας του
βασίζεται σε προφορικές παραδόσεις απ’ τις οποίες
η πιο γνωστή είναι αυτή που αναφέρεται στον θρύλο* του Καραγκιόζη
και του Χατζηαβάτη, που ζούσαν στην Προύσα, μια πόλη της Μικράς Ασίας.
Ο Χατζηαβάτης ήταν εργολάβος οικοδομών και είχε αναλάβει να
χτίσει το παλάτι του πασά της Προύσας. Πήρε στο γιαπί εργάτες και
αρχιμάστορα έβαλε τον Καραγκιόζη που ήταν μαραγκός, μα είχε μυαλό
πρωτομάστορα. Ο πασάς είδε ότι το παλάτι αργούσε να τελειώσει
και φοβέρισε τον Χατζηαβάτη πως θα τον θανατώσει. Ο Χατζηαβάτης
φοβήθηκε και φανέρωσε στον πασά ότι φταίχτης ήταν
ο Καραγκιόζης που έλεγε αστεία στους μαστόρους και
γελούσαν. Ο πασάς φοβέρισε και τον Καραγκιόζη αλλά
εκείνος εξακολούθησε να αστειεύεται. Έτσι ο πασάς τον
θανάτωσε. Όλοι αγανάκτησαν με τον άδικο σκοτωμό του
Καραγκιόζη κι ο πασάς για να ημερέψει τον λαό έχτισε
ένα ωραίο μνημείο στην Προύσα κι έθαψε εκεί τον
Καραγκιόζη με τιμές.
Η αδικία, όμως, αυτή κόστισε πολύ στον πασά και
αρρώστησε βαριά. Οι άλλοι αγάδες, για να διασκεδάσουν
τον άρρωστο πασά τους, φέρανε τον Χατζηαβάτη στο
παλάτι να του λέει τα χωρατά του Καραγκιόζη. Μια μέρα ο
Δερμάτινη φιγούρα του
κινέζικου Θεάτρου Σκιών
Ο τούρκικος
Καραγκιόζης
(Karagoz)
Ευγένιου Σπαθάρη,
«Η Γέννηση του Καραγκιόζη»
*εμπνεύστηκαν: τους ήρθε η ιδέα, η έμπνευση
*θρύλος: προφορική διήγηση, που λέγεται από στόμα σε στόμα και παραδίδεται από γενιά σε γενιά, για
πρόσωπα, γεγονότα ή πράγματα του παρελθόντος, μύθος ή αβέβαιη φήμη.